Γονεϊκές Δεξιότητες για οριοθέτηση της συμπεριφοράς παιδιών ηλικίας 2-6 χρονών.

Γονεϊκές Δεξιότητες για οριοθέτηση της συμπεριφοράς παιδιών ηλικίας 2-6 χρονών

1. Κερδίστε την προσοχή του παιδιού:

Περιγράψτε με ενθουσιασμό ή μιμηθείτε τι κάνει το παιδί σας στο παιχνίδι ή σ' άλλη δραστηριότητα. Αυτό μεταφέρει το μήνυμα ότι ενδιαφέρεστε και προσέχετε αυτό που κάνει.

Αφιερώστε χρόνο για ποιοτική αλληλεπίδραση μαζί με το παιδί σας. Όταν λέμε ποιοτικό χρόνο εννοούμε να κάνετε μια ευχάριστη δραστηριότητα μαζί (π.χ. παιχνίδι, βόλτα με το αυτοκίνητο, να πάτε υπεραγορά μαζί) ή να συζητήσετε για θέματα που ενδιαφέρουν το παιδί (πριν κοιμηθεί, στο αυτοκίνητο χωρίς ανοικτή τη μουσική). 

Αφιερώστε δύο «δεκάλεπτα» την ημέρα, αλλά να είστε 100% επικεντρωμένοι σ' αυτό, χωρίς περισπασμούς (τηλεοράσεις, τηλέφωνα, σκέψεις για τις δουλειές που έχετε να κάνετε).

Βασική προϋπόθεση: να μη λέτε οδηγίες, να μην υποβάλλετε ερωτήσεις, να μην κάνετε κήρυγμα ή να μαλώνετε το παιδί και να μην προσπαθείτε να του διδάξετε οτιδήποτε εκείνη τη στιγμή!

2. Επιβράβευση:

Να επικοινωνείτε με ξεκάθαρο τρόπο και θετικούς όρους την επιθυμητή συμπεριφορά που στοχεύετε να αυξήσετε. Πρέπει, δηλαδή, να πείτε στο παιδί με ποιο τρόπο αναμένετε να συμπεριφερθεί.

Να χρησιμοποιείτε την επιβράβευση αμέσως μετά την εκδήλωση της επιθυμητής συμπεριφοράς. Να επιβραβεύετε τη συμπεριφορά κάθε φορά που εμφανίζεται.

Να διατηρείτε ευελιξία στην επιλογή του είδους της επιβράβευσης της επιθυμητής συμπεριφοράς. Να μη χρησιμοποιείτε  μόνον έναν τύπο επιβράβευσης, γιατί μετά το παιδί συνηθίζει τη συγκεκριμένη μορφή επιβράβευσης κι έτσι αυτή παύει να λαμβάνεται ως επιβράβευση. 

Η επιβράβευση για ένα παιδί πρέπει να είναι κάτι που έχει αξία για το ίδιο το παιδί.

3. Προσχεδιασμένη Αγνόηση:

Γίνεται προσχεδιασμένα, δηλαδή είναι κάτι που το σχεδιάσαμε από πριν και ενημερώνουμε το παιδί!

ΟΧΙ φυσική επαφή (άγγιγμα, σπρώξιμο, χαστούκι), ΟΧΙ λεκτική επαφή (επίπληξη, φωνή, επίκριση), ΟΧΙ οπτική επαφή ή μη λεκτικά μηνύματα (στιγμιαίο ή διαρκές έντονο βλέμμα, κούνημα του δαχτύλου).

Πότε την εφαρμόζουμε; Την αγνόηση την εφαρμόζουμε μόνο για ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ που αποσκοπούν στο να τραβήξουν την προσοχή και τη σημασία μας, να μας εκνευρίσουν ή για απόσυρση ορίων ή συνεπειών.

Πότε δεν είναι κατάλληλη; Δεν την εφαρμόζουμε όταν το παιδί επιδεικνύει επιθετικές ή επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως επίσης και σε περιπτώσεις που είναι ανυπάκουο αγνοώντας τις οδηγίες ή τις συμβουλές μας.

4. Αποτελεσματικές Οδηγίες:

Όχι διαδοχικές οδηγίες: Σπάζουμε μια μακροσκελή οδηγία σε μικρά βήματα αυξάνοντας τις πιθανότητες για υπακοή, επιβραβεύουμε το παιδί άμεσα και του δίνουμε την επόμενη οδηγία.

Όχι αόριστες οδηγίες: Είμαστε όσο πιο συγκεκριμένοι και ξεκάθαροι γίνεται για το τι αναμένεται από το παιδί να κάνει.

Όχι ερωτηματικές οδηγίες: Δίνουμε τις οδηγίες με σταθερό και ήρεμο τόνο φωνής, χωρίς όμως να αφήνουμε παραθυράκια μη συμμόρφωσης.

Όχι οδηγίες ακολουθούμενες από μακροσκελή αιτιολογία: Σύντομη αιτιολογία και όχι κατ’ επανάληψη.

5. Time Out:

Το time-out είναι η τοποθέτηση του παιδιού σ' έναν ανιαρό χώρο για μερικά λεπτά, χωρίς να έχει καθόλου την προσοχή μας.

Ενδείκνυται για τη μη συμμόρφωση σε οδηγίες ή ανυπακοή, για επιθετικές συμπεριφορές (π.χ. χτυπά, δαγκώνει ή κλωτσάει άλλο παιδί), για καταστροφικές συμπεριφορές (π.χ. σπάει αντικείμενα) και άλλες απαράδεκτες ή επικίνδυνες συμπεριφορές (π.χ. καταστροφή περιουσίας, τρέχει στο δρόμο).

Διαδικασία time-out:

1. Δώστε μια αποτελεσματική οδηγία στο παιδί.

2. Αν συμμορφωθεί, επιβραβεύστε το παιδί με λεκτικό έπαινο.

3. Αν το παιδί δε συμμορφωθεί με την οδηγία μέσα σε 5 δευτερόλεπτα, καθίστε στο επίπεδο του παιδιού, εξασφαλίστε οπτική επαφή μαζί του και δώστε ΜΙΑ μόνο προειδοποίηση με ήρεμο τρόπο και αποφασιστικότητα. π.χ. «Αν δεν …., θα πρέπει να πας time-out».

4. Αν το παιδί συμμορφωθεί με την αρχική οδηγία, επιβραβεύστε με λεκτικό έπαινο.

5. Αν το παιδί δε συμμορφωθεί μετά την προειδοποίηση (εντός 5 δευτερολέπτων) ζητήστε του να πάει στο time-out, πάλι με ήρεμο τρόπο και αποφασιστικότητα. π.χ. «Επειδή ……., πρέπει να πας time-out».

6. Οδηγήστε το παιδί στο χώρο του time-out, χωρίς να του κάνετε επίπληξη ή να συζητάτε μαζί του ή να του φωνάζετε. Εξασκείστε τη δεξιότητα της Προσχεδιασμένης Αγνόησης για ενοχλητικές συμπεριφορές.

7. Αγνοείστε τυχόν φωνές ή διαμαρτυρίες του παιδιού. Μην ενδώσετε σε υποσχέσεις του παιδιού για συμμόρφωση.

8. Πείτε του να καθίσει στο χώρο ή στην καρέκλα του time-out. 

9. Όταν κάθεται πλέον ήσυχο, ρυθμίστε το χρονόμετρο για την κατάλληλη διάρκεια του time-out (π.χ. 3 λεπτά).

10. Απομακρυνθείτε  από το σημείο του time-out και μην αλληλεπιδράτε με το παιδί. Συνεχίστε να αγνοείτε τυχόν ενοχλητικές συμπεριφορές που παρουσιάζει το παιδί ενώ είναι στο time-out. Να είστε όμως σε εγρήγορση, να επιβλέπετε για να μπορέσετε να επέμβετε εάν πάει να κάνει κάτι επικίνδυνο (π.χ. να γέρνει την καρέκλα προς τα πίσω).

11. Όταν τελειώσει η διάρκεια του time-out, και νοουμένου ότι το παιδί είναι ήσυχο τα 15 τελευταία δευτερόλεπτα στα αρχικά στάδια και 1-2 λεπτά σε μεταγενέστερα στάδια, επιστρέψτε στο χώρο του time-out και πέστε στο παιδί σας ότι το time-out τελείωσε (βεβαιωθείτε ότι χτυπάει και το χρονόμετρο).

12. Επιβραβεύστε το παιδί που ήταν συνεργάσιμο και ήσυχο.

13. Ξαναδώστε του την αρχική αποτελεσματική οδηγία και επιβραβεύστε σε περίπτωση συμμόρφωσης. 

14. Αν δεν συμμορφωθεί, εφαρμόστε ξανά τη διαδικασία του time-out. 

Άντρεα Φιλίππου

Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος