Κατά-Θλίψη

Κατά-Θλίψη

Η κατάθλιψη, μια από τις πλέον συχνές διαταραχές του συναισθήματος, εντοπίζεται σε μεγάλα ποσοστά ανθρώπων σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα  με την κατάθλιψη είναι ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος της επανεμφάνισής της. Ως διαταραχή, δεν έχει να κάνει με την ηλικία του κάθε ανθρώπου. 

Η κατάθλιψη προέρχεται από τις λέξεις κάτω και συνθλίβω και έτσι ακριβώς έρχεται και το νόημα μιας υπέρμετρης θλίψης. Ο άνθρωπος που υποφέρει από κατάθλιψη νιώθει αδυναμία απόλαυσης και ευχαρίστησης. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης αποτελούν ένα κράμα συναισθημάτων, αντίληψης καθώς και σωματικών αντιδράσεων. Η κατάθλιψη ως έννοια, σκιαγραφεί ένα πεδίο βαμμένο με μαύρο χρώμα μέσα στο οποίο ζει ένα απελπισμένο, θλιμμένο άτομο, το οποίο είναι απομονωμένο από όλα τα ερεθίσματα. Ένα άτομο, το οποίο πιθανότατα είναι κρυμμένο μέσα σ' ένα κρεβάτι με βρεγμένο το μαξιλάρι από το κλάμα, χωρίς κανένα ενδιαφέρον εάν έξω είναι ημέρα ή νύχτα. Ένα άτομο, το οποίο ενδεχομένως σκέφτεται ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο να θέσει ένα τέρμα στη ζωή του για να τελειώσει έτσι το βασανιστήριο που ζει. 

Aνάμεσα στα συμπτώματα τα οποία περιγράφονται στα Διαγνωστικά Κριτήρια, DSM-5, συγκαταλέγονται τα εξής: η υπάρξη καταθλιπτικής διάθεσης στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας είτε από αναφορές του ίδιου του ατόμου είτε από την παρατήρηση άλλων, η έντονη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σ' όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες της ημέρας, αϋπνία ή υπερύπνια καθημερινά, ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση, κόπωση ή απώλεια της ενεργητικότητας σχεδόν καθημερινά, ελαττωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης καθώς και επανερχόμενες σκέψεις θανάτου. 

Χαρακτηριστικό σύμπτωμα σε σχέση με τις σωματικές αντιδράσεις είναι η δυσκολία στην κίνηση. Άτομα με κατάθλιψη περιγράφουν πολλές φορές ότι ζουν σε πολύ αργό ρυθμό αφού κουβαλούν ένα βάρος, το οποίο τους δυσχεραίνει τη ζωή τους. Έτσι τα άτομα αυτά δεν έχουν τη δύναμη να ολοκληρώσουν αυτό που ήδη ξεκίνησαν, ακόμη πολλές φορές και τις ίδιες τις προτάσεις τους.

Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, οι άνθρωποι που υποφέρουν από την κατάθλιψη έχουν διαταραχές στον ύπνο καθώς είτε δυσκολεύονται να κοιμηθούν, είτε κοιμούνται πολλές ώρες, είτε ξυπνάνε νωρίς χωρίς να μπορούν να ξανακοιμηθούν, είτε ακόμη δυσκολεύονται να ξυπνήσουν. Επίσης, στην κατάθλιψη διαταράσσεται η σχέση με το φαγητό. Σε άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη είτε υπάρχει μειωμένη όρεξη για φαγητό είτε ωθούνται στην υπερβολική κατανάλωσή του. Έτσι αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έντονη αύξηση ή μείωση του βάρους τους. Παράλληλα, στα άτομα αυτά υπάρχει μείωση ή απώλεια της ερωτικής τους διάθεσης.

Όσον αφορά το συναισθηματικό επίπεδο, οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη αισθάνονται μόνοι και απομονωμένοι ζώντας μια ζωή χωρίς ελπίδα, αλλά με πολλή οδύνη. Οι άνθρωποι αυτοί δυσκολεύονται να έρθουν σε επαφή με τον περίγυρό τους, δυσκολεύονται να συσχετιστούν αλλά και να νιώσουν την αγάπη. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο χάνουν το χιούμορ και ταυτόχρονα το γέλιο τους. 

Παράλληλα, η αρνητική οπτική είναι αυτή που κυριαρχεί στις ζωές τους. Τα  άτομα που έχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατάθλιψης νιώθουν να είναι ανεπαρκή στη ζωή τους και αντικρύζουν με απαισιοδοξία οποιοδήποτε σενάριο που αφορά το μέλλον τους.  Μ' αυτόν τον τρόπο οδηγούνται σε ένα φαύλο κύκλο, κλείνονται στον εαυτό τους και δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι άνθρωποι ζουν μέσα σ’ ένα κοινωνικό σύνολο, ένας άνθρωπος ο οποίος υποφέρει από κατάθλιψη δυσκολεύεται να συσχετιστεί με τον οποιοδήποτε. Ταυτόχρονα, τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη δέχονται συχνά επικρίσεις σχετικά με τη συμπεριφορά τους χωρίς να υπάρχει η ενσυναίσθηση, ενώ πολλές φορές ντρέπονται ή αδυνατούν να εξηγήσουν τι είναι αυτό που πραγματικά τους συμβαίνει. Ένας εξωτερικός παρατηρητής θα τους έβλεπε ως άτομα που βαριούνται, είναι σκληρά, επικριτικά και δε δίνουν ιδιαίτερη σημασία σε ό,τι συμβαίνει γύρω τους.

Η έγκαιρη διάγνωση της κατάθλιψης αποτελεί ουσιαστική πηγή της θεραπείας. Ο δρόμος της θεραπείας δεν είναι ένας εύκολος δρόμος, όμως είναι κατορθωτός. Στόχος μέσα από τη θεραπεία είναι αυτό που χαρακτηριστικά είπε και ο Carl Jung «η κατάθλιψη είναι σαν μια μαυροντυμένη γυναίκα. Αν βρεθεί στο δρόμο σας, μην τη διώξετε. Προσκαλέστε τη μέσα, προσφέρετέ της μια θέση, συμπεριφερθείτε της όπως στους φιλοξενούμενούς σας και ακούστε αυτά που έχει να σας πει».

Κατερίνα Μιχαήλ

Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Συμβουλευτική Ζευγαριών, Συμβουλευτική Γονέων, Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων, EFTA / ECP

Συνεργάτης Κέντρου Οικογενειακής Θεραπείας Συστημικού Ινστιτούτο Κύπρου