Σχολική Άρνηση

Σχολική Άρνηση

Σχολική άρνηση είναι όταν το παιδί παρουσιάζει άρνηση να πάει στο σχολείο και εκφράζει τη δυσκολία του να αποχωριστεί τους γονείς του, με έντονες αντιδράσεις.

Αιτίες

⦁ Αλλαγή σχολείου

⦁ Ένα μεγάλο διάστημα αποχής από το σχολείο (π.χ. καλοκαιρινές διακοπές, μακρόχρονη ασθένεια)

⦁ Κάποιο στρεσογόνο γεγονός στο σχολείο (π.χ. ρήξη με φίλους, σχολικός εκφοβισμός, έντονες επιπλήξεις εκπαιδευτικού, μαθησιακές δυσκολίες)

⦁  Κάποιο στρεσογόνο γεγονός στο σπίτι (π.χ. διαζύγιο, μετακόμιση, ασθένεια του γονέα, θάνατος συγγενικού προσώπου, γέννηση παιδιού)

⦁  Απολαμβάνει την αποκλειστική προσοχή του γονέα, όταν δεν είναι στο σχολείο.

⦁  Έχει την άδεια να βλέπει τηλεόραση, να παίζει βιντεοπαιχνίδια ή να κάνει ό,τι άλλο του αρέσει αντί να διαβάζει για τα μαθήματα του σχολείου.

⦁  Έχει έναν υπερπροστατευτικό γονέα που του ενισχύει την ιδέα ότι το να είναι μακριά του μπορεί να είναι επικίνδυνο.

⦁ Η προσωπικότητα και η συναισθηματική ωριμότητα του παιδιού  

Συμβουλές για διαχείριση της σχολικής άρνησης

⦁ Βεβαιωθείτε ότι τα σωματικά συμπτώματα που εκδηλώνει δεν είναι απόρροια μιας οργανικής πάθησης.

⦁ Διατηρήστε στο ελάχιστο τις συζητήσεις σχετικά με τα σωματικά συμπτώματα (πόνος κοιλιάς, πονοκέφαλοι, ζάλη, εμετοί), αν δεν πρόκειται για ιατρική αιτία. Αν το παιδί είναι καλά στο σπίτι, τότε είναι αρκετά καλά για να πάει στο σχολείο.

⦁ Επιμένετε στην παρουσία του παιδιού στο σχολείο.

⦁ Ακούστε τι έχει να σας πει το παιδί. Μιλήστε μαζί του και διερευνήστε τι είναι αυτό που το δυσκολεύει και το ανησυχεί. Διαβάστε μαζί κάποιο βιβλίο που μιλά για την πρώτη μέρα στο σχολείο. Αφήστε το παιδί να ταυτιστεί με τον ήρωα και μιλήστε μαζί του για τους φόβους, τις αγωνίες και τον τρόπο που τελικά όλα λύθηκαν για τον ήρωα του βιβλίου. 

⦁ Προετοιμασία για το σχολείο: Δεν χρειάζονται ατάκες όπως «ελπίζω σήμερα να μην κλαις», «σταμάτα να φοβάσαι!», «πρέπει να πας γιατί δουλεύω και δεν έχω πού να σε αφήσω, οπότε ηρέμησε». Είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια που το παιδί προετοιμάζεται να πάει στο σχολείο να υπάρχει στο σπίτι ένα ευχάριστο και χαλαρό κλίμα. Να μην υπάρχουν φωνές, πίεση, άγχος...

⦁ Αναγνωρίστε και κατανοήστε τα συναισθήματά του. Να καθρεφτίσετε το συναίσθημα του παιδιού σας, αντί να το καταστείλετε. Αν για παράδειγμα το παιδί κλαίει, είναι προτιμότερο να το αγκαλιάσετε και να πείτε: «βλέπω στα μάτια σου δάκρυα, καταλαβαίνω ότι νιώθεις στεναχωρημένος/η» ή «μερικές φορές είναι δύσκολο όταν φεύγει η μαμά. Μπορεί να νιώσεις λίγο στεναχωρημένος/η», αντί «έλα τώρα μην κλαις, είσαι μεγάλο παιδί πια». Είναι σημαντικό το παιδί να νιώθει ότι επιτρέπεται να έχει και δυσάρεστα συναισθήματα. 

⦁ Διαβεβαιώστε το με ένα χαμόγελο και μια γλυκιά κουβέντα ότι όλα θα πάνε καλά. Για παράδειγμα θα μπορούσατε να πείτε: «ξέρω ότι τώρα είσαι στεναχωρημένος-η αλλά πιστεύω ότι θα περάσεις πολύ όμορφα σήμερα/σε λίγο θα γελάς και θα παίζεις με τα άλλα παιδιά, κλπ», πάντα σε μία ρεαλιστική βάση.

⦁ Φτιάξτε μια ρουτίνα αποχωρισμού, ένα προσωπικό αντίο που θα μοιράζεστε με το παιδί και θα σηματοδοτεί ότι φεύγετε (π.χ. μια αγκαλιά και ένα φιλί).

⦁ Παίξετε ρόλους (role play), χρησιμοποιήστε κούκλες και αρκουδάκια, προκειμένου να αναπαραστήσετε τι κάνει ένα παιδί στο σχολείο και πώς είναι η στιγμή του αποχωρισμού κλπ.

⦁ Μην υποχωρίσετε στις αντιδράσεις του παιδιού: Αν το παιδί κλαίει και εσείς το πάρετε μαζί σας στο σπίτι, του μαθαίνετε να κλαίει και την επόμενη μέρα γιατί έτσι θα απαλλαγεί από το σχολείο. Θέτοντας κατάλληλα, σταθερά όρια θα βοηθήσετε την προσαρμογή του.

⦁ Προσέξετε τις αντιδράσεις σας: Κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε έτσι ώστε να είσαστε ήρεμοι και να έχετε υπό τον έλεγχο τα συναισθήματά σας. Προσπαθήστε να κρατήσετε τις ανησυχίες σας για σας. 

⦁ Φύγετε ήσυχα: Όταν έρθει η ώρα, πείτε στο παιδί σας ότι θα φύγετε, ότι θα επιστρέψετε το μεσημέρι και φύγετε ήρεμα χωρίς αναβολές (5 λεπτά). Για παράδειγμα μπορείτε να πείτε: «τώρα θα πούμε αντίο, θα κάνουμε μία αγκαλιά και θα κουνήσουμε τα χέρια μας πίσω από το παράθυρο». Έτσι το παιδί θα νιώσει ότι έχει κάποιον έλεγχο στη διαδικασία του αποχωρισμού. 

⦁ Έγκαιρη προσέλευση στο σχολείο και έγκαιρη παραλαβή του από το σχολείο

⦁ Δώστε σημασία και στα θετικά συναισθήματα του παιδιού σε σχέση με το σχολείο. Ρωτήστε για παράδειγμα: «Ποια ήταν η καλύτερη στιγμή στο σχολείο σήμερα; Τι σου άρεσε πιο πολύ από την τάξη σου;»

⦁ Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε το σχολείο ως ανταμοιβή (π.χ. «αν είσαι καλό παιδί θα πας/ δεν θα πας σχολείο») ή ως απειλή («αν δεν είσαι φρόνιμος θα σε στείλω στο σχολείο»), καθώς το ζητούμενο είναι να μεταδοθεί στο παιδί το μήνυμα ότι το σχολείο είναι υποχρεωτικό, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του.

⦁ Επιβραβεύστε κάθε μικρή βελτίωση με αμοιβές στο σχολείο ή στο σπίτι.

⦁ Επιτρέψτε στο παιδί να πάρει μαζί του ένα αγαπημένο του αντικείμενο εφόσον το ζητήσει.

⦁ Ενισχύστε την ανεξαρτητοποίηση στο σπίτι: Τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού τείνουν να ακολουθούν τον γονέα μέσα στο σπίτι από το ένα δωμάτιο στο άλλο. Ενθαρρύνετε το παιδί να παίξει μόνο του ή να κάτσει μόνο του στο δωμάτιό του ενώ εσείς κάνετε κάτι άλλο και επιβραβεύστε την επιτυχία του. Αρχικά, μπορείτε να ξεκινήσετε με μικρά χρονικά διαστήματα, τα οποία σταδιακά θα αυξάνετε.

⦁ Συνεργαστείτε με τον/την εκπαιδευτικό της τάξης για να ακολουθείτε μια κοινή πολιτική (π.χ. Πώς να διαχειριστείτε τον χρόνο πριν χτυπήσει το κουδούνι). Εμπιστευτείτε τον/την εκπαιδευτικό ότι μπορεί να διαχειριστεί τα συναισθήματα του παιδιού σας και πιστέψετε στο παιδί σας ότι μπορεί να τα καταφέρει.

Άντρεα Φιλίππου,

Εγγεγραμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος